آزمایش زمان پروترومبین (PT)، مدت زمانی که طول می‌کشد تا قسمت مایع خون شما لخته شود را اندازه گیری می‌کند. به این قسمت مایع خون، پلاسما گفته می‌شود. لخته شدن خون به تشکیل خون و پروتئین در یک توده جامد برای جلوگیری از خونریزی اطلاق می‌شود.
گاهی اوقات به این آزمایش INR (نسبت نرمال شده بین المللی) یا آزمایش پرو تایم نیز گفته می‌شود.
آزمایش زمان پروترومبین (PT) به چه دلیل انجام می‌شود؟
میانگین زمانی که طول می‌کشد تا خون لخته شود، بین ۱۰ تا ۱۴ ثانیه است. اگر خون شما با سرعت کمتر یا بیشتر از این مقدار لخته شود؛ ممکن است دچار مشکل لخته شدن خون باشید. اگر پزشک شما به این موضوع مشکوک باشد، می‌تواند انجام تست PT را توصیه کند.
شایع‌ترین دلیل برای انجام آزمایش‌های PT، نظارت بر سطوح مربوط به خون شما در هنگام مصرف داروی رقیق کننده خون وارفارین است.
داروی وارفارین برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شود. لخته‌های خون می‌توانند مشکلات جدی مانند ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی ایجاد کنند.
سایر دلایلی که ممکن است باعث شوند آزمایش زمان پروترومبین (PT) برای شما تجویز شودو عبارتند از:
- نیاز به بررسی عملکرد کبد
- کشف علت کبودی یا خونریزی غیر طبیعی
- بررسی علائم اختلالات خونریزی که می‌توانند باعث مشکلات خونریزی مانند هموفیلی شوند.
- رخ دادن خون دماغ سنگین غیر طبیعی
- دوره‌های قاعدگی سنگین و غیرطبیعی در زنان
در طول آزمایش PT/ INR چه اتفاقی می‌افتد؟
این آزمایش ممکن است روی یک نمونه خون که از یک رگ یا از نوک انگشت شما گرفته شده است، انجام شود.
برای گرفتن نمونه خون از رگ
یک پزشک با استفاده از یک سرنگ کوچک یک نمونه خون از رگ بازوی شما می‌گیرد. پس از وارد شدن سوزن مقدار کمی از خون درون یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. ممکن است هنگام وارد شدن و خارج شدن سوزن، مقدار کمی احساس سوزش داشته باشید. این کار معمولاً کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد.
برای گرفتن نمونه از نوک انگشت
آزمایش نوک انگشت ممکن است در مطب پزشک یا در خانه انجام شود. اگر داروی وارفارین مصرف می‌کنید، ممکن است پزشک انجام آزمایش در خانه به طور منظم و با استفاده از یک کیت آزمایشی PT/ INR را توصیه کند. در طول این آزمایش شما یا پزشک شما:
- از یک سوزن کوچک برای سوراخ کردن انگشت استفاده می‌کنید.
- قطره خون جمع آوری شده را روی نوار آزمایش یا یک ابزار مخصوص دیگر قرار می‌دهید.
- ابزار یا نوار تست را در دستگاهی که نتایج را محاسبه می‌کند، قرار می‌دهید. دستگاه‌های خانگی، کوچک بوده و وزن کمی دارند.
اگر از کیت آزمایش خانگی استفاده می‌کنید، باید نتایج حاصل شده را همراه با پزشک خود بررسی کنید. پزشک نحوه دریافت نتایج را برای شما توضیح خواهد داد.
آزمایش PT چه چیزی را بررسی می‌کند؟
آزمایش PT، سرعت لخته شدن خون را بررسی می‌کند.
آیا برای آماده شدن برای آزمایش، لازم است کار خاصی انجام دهم؟
برای انجام آزمایش PT، به آمادگی قبلی بسیار کمی احتیاج است. با این حال اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، برای بررسی خونریزی بیش از حد پس از آزمایش، تحت بررسی قرار خواهید گرفت.
آزمایش PT یک آزمایش بسیار بی‌خطر و راحت است. با این حال پس از هرگونه عمل خون گیری، احتمال عفونت هماتوم یا اندکی احساس ضعف وجود دارد.
همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد دارویی که ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد را قبل از انجام آزمایش قطع کنید. این داروها شامل آسپرین، هپارین، آنتی هیستامین و ویتامین سی هستند.
آیا این آزمایش خطری دارد؟
انجام آزمایش خون، خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه‌ای که سوزن وارد شده است، احساس درد یا کبودی جزئی داشته باشید. اما بیشتر علائم به سرعت برطرف می‌شوند.
نتایج نرمال آزمایش PT چگونه است؟
نتایج آزمایش زمان پروترومبین، با مقادیری که INR (نسبت نرمال بین المللی) نامیده می‌شوند، گزارش می‌شود:
محدوده طبیعی برای لخته شدن خون عبارت است از:
- ۱۱ تا ۱۳.۵ ثانیه
- INR از ۰.۸ تا ۱.۱
برای بیمارانی که تحت درمان با داروی وارفارین قرار دارند، دامنه درمانی ۲.۰ تا ۳.۰ است.
این نتایج چه معنایی می‌دهند؟
اگر شما به دلیل مصرف داروی وارفارین، تحت آزمایش قرار گرفته باشید؛ نتایج شما احتمالاً در شکل سطوح INR گزارش می‌شوند. سطوح INR به این دلیل استفاده می‌شوند که مقایسه نتایج حاصل از آزمایشگاه‌های مختلف و متدهای آزمایشی مختلف را آسان‌تر می‌کنند. اگر شما داروی وارفارین مصرف نمی‌کنید، ممکن است نتایج آزمایش شما در شکل سطوح INR یا تعداد ثانیه‌هایی که طول می‌کشد تا نمونه خون گرفته شده، لخته شود (زمان پروترومبین) گزارش شود.
اگر شما داروی وارفارین مصرف می‌کنید:
- پایین بودن بیش از حد سطوح INR به این معنا است که احتمال خطر لخته شدن خون در شما بسیار بالا است.
- بالا بودن بیش از حد سطوح INR به این معنا است که شما در معرض خطر خونریزی خطرناک قرار دارید.
احتمالاً پزشک شما دوز داروی وارفارین را تغییر می‌دهد تا این خطرات را کاهش داده و کنترل کند.
اگر شما داروی وارفارین مصرف نمی‌کنید و نتایج INR یا زمان پروترومبین طبیعی نبوده است، ممکن است یکی از مشکلات زیر وجود داشته باشد:
- یک اختلال خونریزی. وضعیتی که در آن بدن نمی‌تواند خون را به درستی لخته کند و در نتیجه خونریزی بیش از حد به وجود می‌آید
- یک اختلال لخته شدن خون. وضعیتی که در آن، بدن باعث ایجاد بیش از حد لخته در عروق خونی یا رگ‌ها می‌شود.
- بیماری کبد
- کمبود ویتامین K. ویتامین K نقش مهمی در لخته شدن خون دارد.
چه عواملی می‌توانند باعث خارج شدن نتایج آزمایش PT از حد نرمال شوند؟
اگر INR شما بالاتر از ۱.۱ باشد، خون شما کندتر از زمان طبیعی لخته می‌شود. علل این موارد عبارتند از:
- اختلالات خونریزی
- اختلالی به نام «انعقاد درون عروقی منتشر» که در آن پروتئین‌های کنترل کننده لخته شدن خون بیش از حد فعال هستند.
- بیماری کبد
- سطوح پایین ویتامین K
اگر شما داروی وارفارین مصرف می‌کنید و نتیجه آزمایش PT خارج از محدوده ۲.۰ ۳.۰ شده است؛ این نتایج غیر طبیعی هستند و علل آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عدم مصرف دوز مناسب داروی وارفارین
- نوشیدن الکل
- مصرف داروهای بدون نسخه مانند داروهای سرماخوردگی یا مکمل‌های ویتامین که می‌توانند با داروی وارفارین تداخل داشته باشند.
- مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است با داروی وارفارین تداخل داشته باشند؛ مانند کلم پیچ، اسفناج، آب زغال اخته و الکل
آیا درباره آزمایش PT/ INR مورد دیگری وجود دارد که لازم باشد بدانم؟
بعضی اوقات آزمایش‌های کبد دیگری نیز همراه با آزمایش PTI/ INR انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
- آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
اگر نتایج آزمایش PT غیرطبیعی باشند، چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
در صورت غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش PT، پزشک درباره بهترین اقدام ممکن به شما مشاوره خواهد داد. اگر شما داروی وارفارین مصرف نمی‌کنید، پزشک مشکلات پایه‌ای که می‌توانند باعث مشکلات لخته شدن خون شده باشند را بررسی می‌کند. اگر وارفارین مصرف می‌کنید، ممکن است لازم باشد سطح دارویی شما تنظیم شود یا روش صحیح مصرف داروهای رقیق کننده خون به شما آموزش داده شود.
