اکنون کاملاً مشخص شده است که ویروس کرونا باعث بروز مشکلاتی در مغز می‌شود، در حالی که تاثیر آن در ابتدا تنها بر ریه‌ها بود. سکته مغزی همچنان یکی از مهمترین دلایل معلولیت است و وقتی جهان تحت تأثیر همه گیری COVID-19 قرار می‌گیرد، درک تأثیر عصبی ویروس از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. هنوز مشخص نیست اما بخشی از آن به دلیل کمبود اکسیژن به مغز است، اما بسیاری از عوامل دیگر مانند مشکلات لخته شدن خون و افزایش پاسخ ایمنی و حمله مستقیم ویروس در مغز در سکته مغزی نقش دارند.
آیا ویروس کرونا شما را در معرض سکته مغزی قرار می‌دهد؟
بله، سکته مغزی به عنوان نشانه‌ی کرونا در مطالعات مختلف دیده شده است که نشان می‌دهد 0.9 تا 23٪ بیماران کوید 19، دچار سکته مغزی شده اند. دو حالت وجو دارد:
- سکته مغزی در بیماران کرونایی به شدت مبتلا به این صورت است که در ابتدا علائم کوید 19 را پیدا می‌کنند و بعداً به عنوان یک درگیری با چند ارگان دچار سکته می‌شوند.
- مطالعات اندکی نیز نشان داده است که برخی از بیماران، سکته مغزی را به عنوان علائم اولیه نشان می‌دهند و بعداً مبتلا به ویروس کرونا می‌شوند. این مورد در بیمارانی که جوان هستند و فاکتورهای خطر سکته مغزی ندارند، دیده می‌شود.
چه عواملی باعث سکته مغزی در بیماران COVID-19 می شود؟
بیماران COVID-19 حالتی پروترومبوتیک دارند که به این معنی است که خون آنها غلیظ یا چسبنده است و رگ‌های خونی تأمین کننده مغز را مسدود می‌کند. و خونرسانی قسمت خاصی از مغز قطع شده و در نتیجه علائم سکته مغزی ایجاد می‌شود. این امر می‌تواند باعث لخته شدن خون در قسمت‌های مختلف مغز شود یا لخته در یک رگ خونی قرار گیرد و منجر به سکته مغزی در یک منطقه شود.
چه نوع سکته هایی در بیماران COVID-19 دیده می شود؟
انواع سکته مغزی در بیماران کرونایی:
- سکته مغزی هموراژیک (خونریزی دهنده ): پارگی رگ خونی منجر به تجمع خون در مغز و سپس سکته مغز می‌شود
- سکته مغزی ایسکمیک : انسداد رگ خونی به دلیل کمبود اکسیژن، ترومبوز سینوس وریدی مغزی CVT منجر به آن به آسیب و سکته مغزی می‌شود.
سکته مغزی مرتبط با COVID-19 چه تفاوتی با سکته مغزی بدون COVID-19 دارد؟
فاکتورهای خطرناک بدون کرونا برای سکته مغزی شامل فشار خون و دیابت کنترل نشده، سیگار کشیدن، کلسترول بالا، کم تحرکی، فیبریلاسیون دهلیزی و غیره است. بیمارانی که از این عوامل خطر رنج می‌برند بیشتر دچار سکته می‌شوند اما مطالعات نشان داده است سکته‌های مربوط به کرونا بدون این خطر ممکن است اتفاق بیفتد. قبلاً ویروس‌هایی مانند آنفلوانزا و هرپس نیز با حملات قلبی و سکته مغزی مرتبط بوده اند، اما وقوع سکته مغزی طبق ادبیات فعلی در عفونت کرونا بیشتر دیده می‌شود.
آیا سکته مغزی مرتبط با کرونا در افراد مسن اتفاق می‌افتد؟
مطالعات در شش ماه گذشته نشان داده است که سکته مغزی ناشی از ویروس کرونا می‌تواند در بیمار جوان اتفاق بیفتد، یعنی کمتر از 45 سال سن دارد. سن کم در برابر سکته مغزی محافظت نمی‌کند. یک مطالعه نشان داده است که بیماران جوان، سکته مغزی شدیدتری به شکل درگیری رگ‌های بزرگ دارند.
چگونه می‌توان فهمید شخصی دچار سکته شده است؟
اگر احساس کردید دچارسکته شده‌اید، هرچه زودتر تحت درمان قرار بگیرید، احتمال بهبودی شما بیشتر می‌شود. اگر در عرض چند ساعت از شروع سکته مغزی به بیمارستان برسید، پزشکان می‌توانند به شما دارویی بدهند که لخته خون را از بین ببرد قبل از اینکه آسیب زیادی وارد کند.
در صورت بروز هر یک از این علائم بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید:
- ضعف یا بی حسی در بازو، پا یا صورت (ممکن است فقط یک طرف را درگیر کند)
- تکلم نامفهوم یا مشکل در گفتار یا درک گفتار
- افتادگی صورت
- گیجی
- سرگیجه
- مشکل دیداری
- سردرد شدید
- مشکل در راه رفتن
- مشکلات تعادل یا هماهنگی
اگر شما یک بزرگسال جوان یا میانسال هستید، ممکن است فکر نکنید که باید از علائم سکته مغزی آگاه باشید. اما قرار گرفتن در معرض COVID-19 یا کرونا ممکن است خطر سکته مغزی را در افرادی که به طور معمول سکته نمی‌کنند افزایش دهد. شناختن علائم و درک اهمیت دریافت کمک پزشکی در اسرع وقت مهم است.
چرا توجه به سکته مغزی در فرد مبتلا به کوید 19 از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
ویروس کرونا در حال حاضر سیستم‌های بهداشتی زیادی را تحت فشار قرار داده و تأخیرها ممکن است به دلیل کمبود امکانات انتقال اتفاق بیفتد زیرا ممکن است تمام بیمارستان‌های تعیین شده برای کرونا، آماده بیمار دچار سکته نباشند. تأخیر بیشتر در ارزیابی سریع بیمار، تست و آزمایش و ترس بیماران برای دریافت کمک به موقع، باعث می‌شود درمان سکته مغزی در زمان کوید 19 چالش برانگیزتر شود.
پزشکان کلینیک بیماران COVID-19 را که دچار سکته مغزی یا لخته شدن هستند چگونه درمان می‌کنند؟
با توجه به خطر بالای لخته شدن، به ویژه با بیماری شدید کوید19، استفاده از داروهای رقیق کننده خون مانند هپارین برای جلوگیری از لخته شدن خون در مغز، ریه، پاها و سایر بافت‌ها در بیماران بستری منطقی است. با این حال، این استراتژی باید در برابر خطر کم خونریزی مغزی متعادل شود.
در بیمارانی که ظرف چند ساعت از شروع علائم سکته مغزی به بیمارستان مراجعه می‌کنند، هیچ مدرکی مبنی بر نیاز پزشکان به تغییر درمان وجود ندارد. استراتژی‌های حذف لخته مبتنی بر کاتتر، داروی تجمع دهنده لخته در بهبود نتایج بسیار موثر است.
به دلیل ویروس کرونا، درمان معمول بیماران سرپایی تغییر نکرده است. داروهایی مانند آسپیرین، کلوپیدوگرل، وارفارین، آپیکسابان و سایر داروها برای جلوگیری از پیشرفت یا عود سکته مغزی تجویز می‌شوند. به بیماران مبتلا به سکته مغزی بزرگ یا خونریزی مغزی، مداخله جراحی مغز و اعصاب پیشنهاد می‌شود. مراقبت‌های عصبی-حیاتی پیشرفته علی‌رغم فشار بر ظرفیت بستر ICU در طی این بیماری همه گیر در دسترس است. برای کنترل فشار خون و سطح قند خون، جلوگیری از عوارضی مانند ذات الریه آسپیراسیون و درمان تب و هرگونه عفونت ضروری است. مشخص نیست که آیا با استفاده از داروهایی که برای درمان کرونا مانند Remdesivir و Tocilizumab استفاده می‌شود می توان خطر سکته را کاهش داد یا نه.
آیا اقدامی برای جلوگیری از سکته مغزی وجود دارد؟
با توجه به نگرانی در مورد سکته مغزی ناشی از کرونا، استفاده از ماسک و رعایت دستورالعمل‌هایی مانند فاصله اجتماعی و بهداشت دست برای کاهش خطر عفونت ویروسی ضروری است. بسیار مهم است که حتی در زمان قرنطینه‌ی خانگی، نیز از نظر جسمی فعال باشید. یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و رعایت دارویی از ارکان پیشگیری از سکته مغزی است. لطفاً در صورت عدم دسترس بودن به مدت طولانی، از شارژهای اضافی داروها خودداری کنید. در حالی که شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی از داروهای فشار خون (مهارکننده های ACE و ARB) می‌توانند عفونت ویروس کرونا را تسهیل کنند، این داروها همچنین می‌توانند آسیب ریه را در پنومونی ویروسی کاهش دهند. دستورالعمل‌های فعلی، متوقف کردن یا تغییر مهار کننده های ACE یا ARB را توصیه نمی‌کنند.
