درمان واریس با عمل لیزردرمانی مویرگ های واریسی از طریق فیبر نوری

امروزه لیزر درمانی برای واریس، جایگزین جراحی‌های بستن رگ و برداشتن رگ در رگ سافن بزرگ‌تر و رگ سافن کوچک‌تر، برای برطرف کردن رفلاکس یا برگشت خون، شده است. نتایجی مطمئن در روش لیزر درمانی واریس برای برطرف کردن رفلکس در رگ سافن به اثبات رسیده‌اند و این روشی بی‌خطر، راحت (تحمل آسان آن) و با نتایجی ماندگار است. به‌علاوه ثابت‌شده است که درد بعدازآن کمتر و دوره‌ی نقاهت بعدازاین عمل کوتاه است و درنتیجه بیمار سریع‌تر می‌تواند به کار و فعالیت‌های خود برگردد.

درمان لیزری داخل وریدی

لیزر درمانی داخل وریدی Endovenous Laser Therapy برای از بین بردن رگ‌های واریسی به‌سرعت به یک استاندارد طلایی در درمان واریس تبدیل می‌شود. در روش لیزر درمانی داخل وریدی، از انرژی لیزری استفاده می‌شود که به زبان ساده می‌توان گفت یک اشعه‌ی بسیار متراکم از نور است. لیزرهایی که کاربرد طبی دارند با ارسال این انرژی نوری به بافت هدف و با بالاترین میزان دقت عمل می‌کنند، بنابراین هیچ آسیبی به بافت‌های مجاور وارد نمی‌کنند. با گذشت سالیان از کاربرد لیزر در همه انواع جراحی‌ها و درمان‌ها، از جراحی چشم گرفته تا درمان‌های پوستی، ایمنی و تأثیر آن به اثبات رسیده است. درمان‌های لیزری، درصورتی‌که توسط پزشک و متخصصی مجرب انجام بگیرند، خطر بروز مشکلات و عوارض آن بسیار کمتر از جراحی‌های معمول خواهد بود.
در روش لیزر درمانی داخل وریدی (درمان واریس با لیزر)، یک رشته بسیار نازک از طریق سوراخ کوچکی در پوست به داخل رگ معیوب وارد می‌شود. اشعه‌ی لیزر از رشته صادر می‌شود و وقتی رشته درون رگ به عقب کشیده می‌شود، تنها مقدار مناسبی از انرژی را ارسال می‌کند. بافت موردنظر با انرژی نوری تابیده‌شده واکنش نشان می‌دهد و باعث می‌شود رگ بسته یا قطع شود. رگ‌هایی که بسته می‌شوند، رگ‌های سطحی هستند که کمتر از 5 درصد از جریان خون ا در خود دارند. سپس خون به‌طور خودکار به رگ سالم دیگری تغییر مسیر خواهد داد.
امروزه برخی از پزشکان از رشته‌های پوشش‌دار استفاده می‌کنند که از تماس بین رشته و دیواره‌ی رگ جلوگیری خواهند کرد. این کار تا حد مانع از بروز درد و کبودی می‌شود که اغلب با روش معمول رگ‌بندی و قطع مجرا همراه می‌باشند. برخی بیماران ممکن است دردی موقتی یا کمی ورم داشته باشند که با مصرف داروهایی بدون نسخه و مسکن‌های غیر آسپرینی برطرف خواهد شد و معمولاً در 5 روز اول برطرف می‌شود.
این روش دارای حداقل تهاجم است و به بیهوشی عمومی نیاز ندارد. فقط برای بی‌حس کردن ناحیه‌ای که قرار است تحت درمان قرار بگیرد، از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. پزشک به بیمار توصیه می‌کند تا فوراً بعد از انجام درمان راه برود و در همان روز به فعالیت‌ها و کارهای عادی خود بازگردد.

مکانیسم عمل لیزر وریدی برای درمان واریس

هدف اصلی همه‌ی روش‌های کند و سوز حرارتی، ارسال انرژی گرمایی کافی به دیواره‌ی یک بخش معیوب در رگ است تا انسداد، تصلب غیرقابل‌بازگشت و درنهایت نابودی رگ را حاصل کند. مکانیسم آسیب به دیواره‌ی رگ بعد از لیزر درمانی واریس بحث‌برانگیز است. فرض عملکرد این مکانیسم این بوده است که بخار ایجادشده از لیزر که از طریق گرم کردن مقدار کوچکی از خون موجود در خون تولید می‌شود، تأثیری مستقیم و نیز غیرمستقیم روی بافت می‌گذارد. برای رسیدن به کند و سوز (ablation) مؤثر باید دیواره‌ی رگ به‌اندازه‌ی کافی با انرژی گرمایی آسیب ببیند. بخشی از گرمایش ممکن است از طریق جذب انرژی فوتون (تشعشع) توسط دیواره‌ی رگ و نیز با انتقال گرمایی (همرفت) از حباب‌های بخار و هدایت گرمایی از خون گرم شده ایجاد شود. اگرچه برای اکثر کارهای انجام‌شده روی رگ، احتمال وقوع این مورد آخر وجود نخواهد داشت.
لیزرهای دیود، پرکاربردترین نوع لیزر بکار رفته برای درمان‌های لیزری واریس می‌باشد. مولدهای لیزر با چندین طول‌موج مختلف وجود دارند، ازجمله طول‌موج‌های کوتاه‌تری که مخصوص هموگلوبین در نظر گرفته می‌شوند و شامل طول‌های 810،940،980 و 1064 نانومتر هستند. طول‌موج‌های بلندتر مخصوص آب در نظر گرفته می‌شوند و شامل طول‌های 1320 و 1470 نانومتر هستند. اگرچه در هیچ مقاله و کتابی به اثبات نرسیده است اما برخی از محققان و نویسندگان بر این نظرند که لیزرهایی با طول‌موج بلندتر، بازدهی مشابهی در شرایط کم‌توان دارند و علائم بعد از عمل آن‌ها کمتر خواهد بود.
لیزر واریس پا را می‌توان با چند طراحی مختلف و قطرهای مختلفی از فیبرهای لیزری انجام داد که در بازار بانام‌های مختلفی موجود هستند. تاثیر هرکدام از طراحی‌های فیبری در بستن رگ سافن تاکنون به اثبات رسیده است. دراین‌باره هیچ اطلاعات قطعی وجود ندارد که برتری یک فیبر، طول‌موج و ترکیب انتقال انرژی، بازدهی، اثرات معکوس قابل‌توجه یا مشکلات معینی را در مقایسه با انواع دیگر ثابت کند.

هدف قرار دادن رگ‌ها برای لیزردرمانی

لیزر رگ‌های واریسی تاکنون کاربردهایی موفقیت‌آمیز و بی‌خطر برای کند و سوز رگ‌های سافن بزرگ و کوچک، رگ سافن بزرگ قدامی و خلفی، رگ سافن سطحی، وریدهای Circumflex (پیچشی) خلفی و قدامی در ران و نیز انشعاب ورید سافن کوچک در ران، ازجمله ورید Giacomini، داشته است. لیزر واریس برای درمان رگ‌های شاخه‌ای طولانی و مستقیم در خارج از فاسیای سطحی (Superficial fascia) نیز کاربرد داشته است، خصوصاً برای بیمارانی که چاق هستند و کسانی که انجام درمان‌های اسکلروتراپی و میکروفلبکتومی برای آن‌ها دشوار، وقت‌گیر است یا عوارضی را برای آن‌ها به همراه دارد.

نشانه‌هایی برای لزوم درمان واریس با لیزر

انتخاب کاندیدای مناسب برای انجام لیزر درمانی واریس پا شامل بررسی سابقه‌ی بیماری، معاینه‌ی فیزیکی و سونوگرافی دوبلکس duplex ultrasound (DUS) می‌شود. شرایط لازم و نشانه‌هایی برای لزوم درمان واریس با روش لیزر در پایین گفته‌شده است. علائمی که روی نحوه زندگی فرد مبتلابه واریس تأثیر می‌گذارند عبارت‌اند از:

• درد
• حالت خفقان
• سنگینی
• خستگی و سستی
• بی‌قراری
• گرفتگی پاها در خواب
• خارش
• خونریزی خود به خودی

تغییرات پوستی مرتبط با بالا رفتن فشار وریدی مزمن (واریس) عبارت‌اند از:

• اتساع سیاهرگ کرونا، اگزما و لکه‌های پوستی
• لیپودرماتواسکلروزیس
• آتروفی (جمع شدگی) و رنگ‌پریدگی
• زخم‌های فعال و بهبودیافته
• ادم یا ورم
• فلبیت سطحی (التهاب و گرفتگي سیاهرگ‌های روی سطح پوست)

مشکلات ظاهری که زیبایی پوست و بدن را مختل می‌کند نیز ازجمله دلایلی برای انجام این درمان می‌باشند.
نشانه‌های آناتومیکی و ظاهری عبارت‌اند از:

• رفلکس قابل‌توجهی که در معاینه‌ی DUS(سونوگرافی دوبلکس) مشاهده می‌شود.
• عمودی شدن بخشی از رگ
• بخش وریدی میان سطحی یا خارجی دارای شرایط آناتومیکی دیگری می‌باشد که می‌توان با روش بی‌حسی tumescent anesthetic (تزریق مقدار زیادی محلول در موضع) آن را از پوست دور کرد.
• واکنش رفلکسی در پاسخ به فشار بالای درون وریدی (واریس) که منجر به ناهنجاری‌های بالینی در بیمار سرپایی، بدون محدودیتی، می‌شود.

محدودیت‌های استفاده از لیزر درمانی برای واریس

• بیمارانی که در دوران بارداری یا در دوران شیردهی به سر می‌برند (عوارضی در ارتباط با مواد بی‌حسی و انتشار بخار از خون گرم شده که ممکن است از جفت عبور کند و به جنین برسد).
• انسداد عمیق در سیستم وریدی که برای کمک به بازگشت ورید بعد از لیزر درمانی واریس کافی نیست.
• اختلال کبدی یا آلرژی که استفاده از بی‌حسی موضعی را غیرممکن می سازد (می‌توان از محلول سالین سرد به‌عنوان جایگزین استفاده کرد).
• آلرژی نسبت به مواد بی‌حسی آمید و استر می‌توان از محلول سالین سرد به‌عنوان جایگزین استفاده کرد.
• ابتلا به بیماری انعقاد شدید و غیرقابل درمان خون (اگر نسبت نرمال شده‌ی بین‌المللی بین 2 و3 مشخص‌شده باشد،انجام لیزر درمانی برای واریس با استفاده از وارفارین بی‌خطر خواهد بود).
• سندروم اختلال انعقاد خون شدید(hypercoagulability) (که ریسک بالای درمان در این شرایط، مزایای بالقوه‌ی آن را علیرغم استفاده از داروهای ضد انعقاد و پیشگیری‌کننده ناچیز خواهد کرد).
• ناتوانی درحرکت کردن بعد از عمل لیزر
• رفلکس ورید سیاتیکی
• ترمبوز یا چسبندگی در رگ یا پرپیچ‌وخم بودن رگ که مسیر عبور دستگاه درون وریدی را غیرممکن می‌سازد (مگر آنکه از چند نقطه بتوان برای دسترسی به مجرا استفاده شود).

برای درمان نارسایی وریدهای سطحی در بدن بیمارانی که قبلاً دچار ترمبوز وریدی بوده‌اند، به ارزیابی دقیقی روی کافی بودن بخش‌های نهفته‌ی سیستم وریدی عمقی نیاز دارد. همچنین به طبقه‌بندی خطر بروز ترومبوز پس از عمل نیز نیاز است. اگر سیستم عمقی توانایی کافی را برای کمک به تخلیه‌ی وریدی داشته باشد و علائم قابل‌توجه یا تغییرات پوستی در بیمار به خاطر نقص و نارسایی ورید سطحی باشند، روش لیزر درمانی برای واریس مناسب خواهد بود. اگر بیمار در معرض خطر ترومبوز قرار داشته باشد، اگر این خطر را بتوان با استفاده از داروهای ضد انعقاد و پیشگیری‌کننده کاهش داد، لیزر درمانی می‌تواند همچنان روشی مناسب باشد. اگر رفلاکس سافن با زخم‌های وریدی مشاهده‌ شود و سیستم ورید عمقی کافی باشد، باید برای به حداقل رساندن خطر عود زخم‌ها، رگ‌های مسبب این اختلال را با لیزر درمان کرد.
درمان‌بخش‌های وریدی بزرگ‌شده روی سطح پوست که برای عملکرد وریدی کافی هستند، ازلحاظ پزشکی دارای مزیتی نمی‌باشد و نباید انجام بگیرد. در برخی موارد، رگ بزرگ و متورم شده ممکن است به‌عنوان یک مجرای ورود مجدد یا مسیری موازی برای منبع رفلکس یا انسداد رگ عمقی عمل کند. کاربرد لیزر درمانی برای بستن رگ‌های سوراخ کننده‌ی ناکارآمد توصیف‌شده است و مطالعات صورت گرفته مزیت کاربرد آن را در بهبود زخم‌ها و پیشگیری از عود آن‌ها ثابت می‌کنند.

مراقبت‌ها و دستورالعمل‌های بعد از عمل

برای بهبود میزان بازدهی و به حداقل رساندن عوارض و خطرات بعد از عمل، دستورالعمل‌هایی برای بعد از عمل توصیه می‌شوند. نظرات گوناگونی درباره‌ی نکات لازم مراقبتی وجود دارد زیرا برای هر یک از تکان مراقبتی و توصیه‌ها، شواهد و مدارک کافی وجود ندارد.تقریباً اکثر پزشکان توصیه می‌کنند که بیماران فوراً بعد از انجام عمل لیزر واریس از نوارهای کشی و فشرده کننده استفاده کنند. معمول‌ترین توصیه این است که بیمار فوراً بعد از عمل از جوراب‌های واریس درجه‌ی2 (با فشار 30 تا 40 میلی‌متر جیوه) استفاده کند و به مدت 1 الی 2 هفته آن را بپوشد. ارزش بالینی این شیوه هنوز با داده‌ها و مدارک کافی به اثبات نرسیده است. علاوه بر این هنگامی‌که بیماران از این جوراب‌ها استفاده می‌کنند احساس راحت‌تری خواهند داشت، خصوصاً در هفته‌ی دوم وقتی‌که کشش عضله احساس می‌شود.
به بیمار توصیه می‌شود که 30 تا 60 دقیقه بعد از انجام عمل و ترک اتاق عمل راه برود و حداقل برای 1 تا2 هفته بعد این کار را برای 1 تا 2 ساعت در روز ادامه دهد. بسیاری از پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند که برای 1 تا 2 هفته بعد از عمل از حمام گرم، دویدن، پریدن، بلند کردن اجسام سنگین و کشش خودداری کنند. در صورت نیاز و برای راحتی بیشتر می‌توان از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) استفاده کرد.

به‌طورکلی بیماران یک ماه بعد از عمل تحت معاینه و بازبینی قرار می‌گیرند تا نتایج عمل از طریق معاینات بالینی و سونوگرافی مورد ارزیابی قرار داده شوند. برخی پزشکان به بیمارانشان توصیه می‌کنند که در طی 24 تا 72 ساعت بعد از عمل یک سونوگرافی DUS انجام دهند تا انشعاب یافتن ترومبوز اتصالی (پیوندگاهی) از رگ درمان شده به رگ عمقی مجاور موردبررسی قرار بگیرد. اگرچه، همان‌طور که قبلاً به آن اشاره شد،بازده ی این معاینه‌ی زودهنگام برای تشخیص انشعاب ترومبوز به بیرون از پیوندگاه عمقی که به ورید فمورال (رانی) برای ورید سافن بزرگ یا ورید پوپلیته (رکبی) برای کند و سوز ورید سافن کوچک، حداکثر 1 درصد می‌باشد. علاوه بر این، درمان چنین انشعابات غیر انسدادی، بحث‌برانگیز است و بیشتر مراقبت‌های محتاطانه‌ای برای آن‌ها توصیه می‌شود. اکثر پزشکان بر این موضوع توافق دارند که تکرار سونوگرافی دوبلکس در حدود 9 تا 12 ماه بعد از درمان ، نهایتاً موفقیت ساختاری این روش کند و سوز (ABLATION) را مشخص می‌کند.

نتایج درمان واریس با لیزر

لیزر درمانی واریس با استفاده از بی‌حسی موضعی در مطب، روشی بی‌خطر و مؤثر است و جلسه درمانی آن حدود 45 الی 90 دقیقه به طول می‌انجامد. مدت‌زمان انجام این عمل به تعداد رگ‌هایی که در یک‌زمان درمان می‌شوند، طول بخش‌های تحت درمان و نیاز به انجام درمانی کمک در کنار لیزر درمانی (مانند سیاهرگ‌بُری سَرپایی یا آمبولیتوری فلبکتومی) بستگی دارد. تاکنون میزان رضایت گزارش‌شده‌ی بیماران از این روش بسیار بالا بوده است.

هزینه لیزر واریس پا

هزینه‌ی کلی لیزر درمانی واریس (هزینه‌ی عمل به‌علاوه‌ی هزینه‌ی اجتماعی) شاید با هزینه عمل‌های جراحی معمول برای واریس برابر یا حتی مناسب‌تر از آن‌ها باشد.

سؤالات متداول درباره‌ی لیزر درمانی برای واریس

برای درمان رگ‌های عنکبوتی واریسی از چه نوع لیزری استفاده می‌شود؟